Nagietek

Lecznicze właściwości nagietka były znane już w starożytności. We współczesnej medycynie nagietek ceniony jest za właściwości przeciwzapalne i stosowany jest najczęściej w uszkodzeniach skóry (przyspiesza gojenie się ran) oraz w stanach zapalnych jamy ustnej i gardła. Z uwagi na działanie przeciwzapalne stosowany bywa również w łagodzeniu oparzeń słonecznych.

Nagietek lekarski (Calendula officinalis) z rodziny astrowatych pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Jest lubiany ze względu na intensywnie pomarańczowe kwiaty. Otwierają się one rano, a zamykają wieczorem. Mówiono, że nagietek „liczy dni”, stąd łacińska nazwa związana z kalendarzem (calendula).

Nagietek lekarski, który używany jest do produkcji leków i kosmetyków, pochodzi z kontrolowanych plantacji. Surowcem farmaceutycznym są kwiaty i koszyczki kwiatowe. Głównymi składnikami czynnymi są saponiny triterpenowe (3–10%) i flawonoidy (0,3–1,5%). Saponiny triterpenowe to kalendulozydy A–F, pochodne kwasu oleanolowego. Flawonoidy to głównie pochodne izoramnetyny i kwercetyny. W surowcu są też alkohole triterpenowe i ich estry, fitosterole (β-sitosterol, kampesterol), karotenoidy (do 3%, w tym likopen), kumaryny (skopoletyna, umbeliferon, eskuletyna), olejek eteryczny (0,02%) oraz polisacharydy.

Co wie o nagietku współczesna medycyna?

Nagietek w preparatach na skórę

Flawonoidy i inne związki polifenolowe zawarte w nagietku mają właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne. Taka aktywność jest istotna dla zmniejszania skutków uszkodzenia skóry poddanej działaniu promieniowania jonizującego czy UV. Krem z olejkiem z kwiatów nagietka może być używany do ochrony skóry przed słońcem, sugeruje to jego „sun protecting factor”: SPF = 14,8 (zmierzony spektrofotometrycznie w 2012 r.).

Oparzeniom i uszkodzeniom skóry często towarzyszy stan zapalny. Glikozydy izoramnetyny izolowane z kwiatów nagietka hamują aktywność prozapalnego enzymu lipooksygenazy, przeciwzapalnie działają też glikozydy kwercetyny i alkohole triterpenowe.

W związku z powyższym ekstrakt z nagietka jest składnikiem wielu różnych maści i kosmetyków. Bardzo ważne jest więc potwierdzenie, że nie są one szkodliwe przy stosowaniu na skórę. Badania toksyczności ostrej pokazały, że ekstrakt nie jest toksyczny, a podrażnienia skóry są minimalne. Panel ekspertów amerykańskich stwierdził w 2010 r., że ekstrakty z kwiatów, w tym olejek, mogą być bezpiecznie używane jako składniki kosmetyków.                         

Ze względu na właściwości przeciwzapalne napar z kwiatów nagietka może być stosowany do płukania gardła i jamy ustnej.

Kwiat nagietka razem z rumiankiem, korą dębu czy szałwią wchodzi w skład mieszanek ziołowych polecanych na dolegliwości kobiece (np. Vagosan). Napar z tych ziół ma działanie przeciwzapalne i służy do irygacji, przemywania i odkażania. Takie mieszanki można stosować w stanach zapalnych sromu.

Dawkowanie

1–2 g suszonego nagietka zalewamy ¾ szklanki wrzącej wody, pozostawiamy przez 5 minut pod przykryciem, studzimy i przecedzamy. Tak sporządzonego naparu używamy do płukania gardła lub jamy ustnej oraz do okładów na skórę.

Autor: prof. Iwona Wawer

Zapoznaj się z produktem

Polecane artykuły

Właściwości ziół

Nagietek

Lecznicze właściwości nagietka były znane już w starożytności. We współczesnej medycynie nagietek ceniony jest za…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a stany zapalne jamy ustnej i gardła

Stany zapalne jamy ustnej, przyzębia i gardła dobrze reagują na leczenie naturalnymi preparatami. W takich…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a wątroba

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów organizmu człowieka, stanowi ogromną „fabrykę chemiczną”, w której działa…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a przeziębienie

Przeziębienia, szczególnie dokuczliwe w okresie jesienno-zimowym, w ponad 90% wywołane są przez wirusy. Huśtawki pogodowe,…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a układ nerwowy

Poziom stresu, na jaki jesteśmy wystawieni każdego dnia, powoduje, że choroby na tle nerwowym zaczynają…

Więcej
Właściwości ziół

Świetlik lekarski

Świetlik łąkowy lub świetlik lekarski (Euphrasia officinalis) to niewielka roślinka, ma mniej niż 30 cm…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a biegunka

Biegunka może mieć różne przyczyny. Aby móc trwale ją wyeliminować, należy ustalić, co leży u…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a stany zapalne oczu

Pieczenie, zaczerwienienie, uczucie piasku pod powiekami, ropna wydzielina to najczęstsze objawy stanu zapalnego oczu. Ulgę…

Więcej
Właściwości ziół

Melisa

Melisa (Melissa officinalis) to roślina o jasnozielonych karbowanych liściach i drobnych biało-różowych kwiatkach. Osiąga wysokość…

Więcej