Kora dębu

Dąb to drzewo osiągające duże rozmiary, będące też symbolem siły i długowieczności. Znane są okazy żyjące ponad 700 lat. Dęby ceniono ze względu na twarde, trwałe drewno, którego używano do budowy domów i statków. Dobrze znanym zastosowaniem kory dębowej jest garbowanie skóry. Dąbrowy, czyli lasy dębowe, sadzono w celu pozyskania surowca dla budownictwa i garbarstwa. Kory dębu używano od wieków w medycynie ludowej do leczenia ran oraz przeciwko biegunkom.

Obecnie w lecznictwie wykorzystuje się korę dębu szypułkowego (Quercus robur L.) i bezszypułkowego (Quercus sessilis E.). Oprócz kory (Quercus cortex) surowcem leczniczym są też dębianki (Gallae Quercus, galas dębowy), narośla na pędach i liściach dębu. Głównym surowcem farmaceutycznym jest kora uzyskiwana z młodych pni i gałęzi, zbierana wczesną wiosną przed rozwojem liści i wysuszona.

Najważniejszymi bioaktywnymi składnikami tego surowca są związki polifenolowe, garbniki (taniny). Ich zawartość sięga 10%; zgodnie z Farmakopeą Polską VI nie powinna być mniejsza niż 4% (w przeliczeniu na pirogalol). W korze dębu są garbniki hydrolizujące (galotaniny i elagotaniny – połączenia estrowe kwasu galusowego i elagowego) i niehydrolizujące (skondensowane). Główne związki to monomery (katechina, epikatechina, galokatechina, galusan-3-O-epigalokatechiny i epikatechiny), dimery (katechiny, galokatechiny, leukodelfinidyny), oligomery oraz polimery zawierające różne połączenia (wiązanie 6’,8 lub 4,8). Z kory dębu wyizolowano również szereg innych związków polifenolowych, takich jak: katalagina, weskolagina, pedmolagina, flawonoidy (kwercetyna, kwercytryna), wolne kwasy fenolowe (elagowy i galusowy). Kora zawiera małe ilości związków triterpenowych, związki żywicowe i sole mineralne.

Związki polifenolowe (elagotaniny, proantocyjanidyny) są także obecne w drewnie, liściach i żołędziach.

Garbniki mają działanie ściągające. Tworzą trwałe połączenia z białkami błon śluzowych m.in. jelit. Warstwa zdenaturowanego białka hamuje przenikanie wody ze światła jelit. W przypadku biegunek można więc spowodować zagęszczenie mas kałowych. Przy zatruciach pokarmowych zmniejsza się możliwość przenikania toksyn z treści pokarmowej na zewnątrz jelita.

Stwierdzono także, że dzięki obecności wielu związków polifenolowych kora dębu ma działanie przeciwzapalne. Dlatego znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu łagodnych stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i skóry. Może być również stosowana w formie okładów, aby złagodzić swędzenie i pieczenie związane z hemoroidami. Kora dębu jest także składnikiem mieszanek ziołowych, np. do stosowania w łagodnych stanach zapalnych zewnętrznych narządów płciowych.

Zalecenia
Kora dębowa jest stosowana wewnętrznie w leczeniu nieswoistych ostrych biegunek wywołanych przez bakterie i wirusy, w przypadku zatruć pokarmowych. Zewnętrznie jest stosowana w leczeniu stanów zapalnych w jamie ustnej (dziąsła, gardło), stanów zapalnych skóry w okolicach narządów płciowych, żylaków odbytu, owrzodzeń żylakowych, niewielkich oparzeń czy egzemy.
Dawkowanie
Do stosowania wewnętrznego kory dębu, zgodnie z monografią Komisji E: dawka dobowa to 3 g surowca. Zewnętrznie do przemywań, okładów i roztworów do płukania: odwar z 20 g surowca na 1 litr wody. Do kąpieli: 5 g  surowca na 1 litr wody.
Uwaga!

Gorące kąpiele z dodatkiem kory dębu nie są wskazane w przypadku dużych uszkodzeń skóry lub zakażonych ran oraz w chorobach zakaźnych z gorączką, niewydolnością serca, nadciśnieniem. Stosowanie wewnętrzne może powodować ograniczenie resorpcji zasadowych leków, np. alkaloidów. Nie stosować łącznie z preparatami zawierającymi sole żelaza i magnezu. Przy biegunce trwającej dłużej niż 3–4 dni konieczna jest wizyta u lekarza. Doustnie napary z kory dębu powinny być stosowane nie dłużej niż 3 dni.

Zastosowania kosmetyczne
Napar z kory dębowej jest stosowany do pielęgnacji przetłuszczających się i wypadających włosów. Nadaje się zwłaszcza do płukania ciemnych włosów, bowiem daje efekt przyciemniania. W przemyśle kosmetycznym wyciąg z kory dębu to popularny składnik szamponów do ciemnych włosów oraz płynów do higieny intymnej.

Autor: prof. Iwona Wawer

Zapoznaj się z produktem

Polecane artykuły

Właściwości ziół

Czystek

Czystek (Cistus incanus) to krzew o białych, różowych i czerwonych kwiatach, rośnie w krajach...

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a układ moczowy

Dolegliwości ze strony układu moczowego są z reguły bardzo uciążliwe, a co gorsza mają tendencję…

Więcej
Właściwości ziół

Krwawnik

Krwawnik pospolity jest uniwersalnym środkiem leczniczym, stosowanym zarówno zewnętrznie jak i wewnętrznie. Podobno wojowniczy Achilles…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a higiena intymna

Podrażnienia, stany zapalne, infekcje – okolice intymne są bardzo podatne na wszelkiego rodzaju dolegliwości. Przyczyna…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a zaparcia

Jednym z częściej spotykanych problemów ze strony układu pokarmowego są zaparcia. Mogą one występować okresowo…

Więcej
Właściwości ziół

Pokrzywa

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) jest wieloletnią rośliną z rodziny pokrzywowatych (Urticacaae). W Polsce występuje…

Więcej
Właściwości ziół

Mięta

Mięta jest szeroko uprawiana i od dawna bardzo popularna. Miętę znali starożytni Egipcjanie 1000 lat…

Więcej
Zioła a zdrowie

Zioła a stany zapalne jamy ustnej i gardła

Stany zapalne jamy ustnej, przyzębia i gardła dobrze reagują na leczenie naturalnymi preparatami. W takich…

Więcej
Właściwości ziół

Melisa

Melisa (Melissa officinalis) to roślina o jasnozielonych karbowanych liściach i drobnych biało-różowych kwiatkach. Osiąga wysokość…

Więcej