Tempo życia, złe odżywianie, stres, zanieczyszczenie środowiska, siedzący tryb życia – to wszystko wpływa negatywnie na nasz organizm, a jednym z najbardziej narażonych układów jest układ pokarmowy. Z pomocą przychodzi nam natura i daje bogaty wybór roślin, którymi możemy leczyć i łagodzić problemy z trawieniem.
W zapobieganiu większości chorób układu trawiennego ogromnie ważny jest nasz styl życia, czyli niezmiennie ruch i codzienna aktywność fizyczna. Podstawą powinna być dobra, odżywcza dieta, nieobciążająca organizmu, bez zbędnej chemii, konserwantów, mało przetworzona. Człowiek powinien jeść małe porcje i pościć na 2–3 godziny przed pójściem spać. Należałoby zrezygnować z nikotyny, ograniczyć alkohol i starać się zminimalizować stres. Nie wszystkie te zalecenia udaje się zrealizować i tutaj ważną funkcję normalizacyjną pełnią rośliny lecznicze. Dobroczynne właściwości ziół wspomagają prawidłowe funkcjonowanie układu trawiennego, a w przypadku zaistniałych schorzeń – łagodzą je i leczą.
Najczęstsze przypadłości układu pokarmowego i zastosowanie ziół
Dolegliwości ze strony układu trawiennego są powszechne, ale na ogół niezbyt groźne. Z reguły są spowodowane przejedzeniem lub kłopotami z trawieniem niektórych pokarmów.
Ból brzucha
Ból brzucha jest objawem alarmującym, że coś funkcjonuje nie tak jak powinno. W przypadku ostrego bólu brzucha konieczna jest natychmiastowa porada lekarska, słabszy ból z reguły oznacza zaburzenia trawienia, kolkę lub skurcz. Ból brzucha może być wywołany przez stan zapalny. W takim przypadku warto skorzystać z ziół, które dzięki zawartości np. chamazulenu wykazują działanie przeciwzapalne, takich jak: rumianek szlachetny, ziele werbeny, owoce kminku.
Często ból powodują skurcze. Tutaj pomocne będą zioła rozkurczające, mające w swoim składzie flawonoidy, kumaryny np.rumianek. Można też skorzystać z gotowych mieszanek, w których skład wchodzą wymienione zioła, wzmocnione działaniem np. śluzotwórczego korzenia prawoślazu, który działa osłaniająco na przewód pokarmowy.
Nadkwaśność/niedokwaśność
Nadkwaśność i niedokwaśność to dwie strony tego samego problemu. Przy niedokwaśności następuje zahamowanie lub zmniejszenie produkcji kwasu solnego w żołądku (utrata apetytu, zaburzenia trawienia), przy nadkwaśności jego produkcja jest nadmierna i stężenie zbyt wysokie (kwaśne odbijanie, zgaga, ból w nadbrzuszu).
Przy niedokwaśności zioła godne polecenia to te o dużej zawartości związków goryczowych, które zwiększają wydzielanie soku żołądkowego oraz flawonoidy, które są żółciopędne, jak np. ziele bylicy bożego drzewka. Inne zioła o podobnych właściwościach to np. majeranek. Przy łagodnej nadkwaśności warto sięgnąć po zioła zawierające duże ilości substancji śluzowych, takie jak nasienie lnu czy korzeń prawoślazu.
Niestrawność
Niestrawność objawia się uczuciem przepełnienia, brakiem apetytu, bólem brzucha, ale także biegunką czy zgagą. Z reguły jest wynikiem błędów dietetycznych, przejadaniem się lub przyjmowaniem ciężkich, szkodzących pokarmów, często przygotowanych w nieprawidłowy sposób. Może być wynikiem poważnych chorób (niewydolność trzustki czy zapalenie błon śluzowych żołądka), jednak z reguły to efekt błędów związanych z dietą. Tu szczególnie pomocne będą zioła o właściwościach rozkurczowych (dzięki zawartości kumaryn), a także pobudzające i usprawniające trawienie (dzięki związkom goryczowym, fitosterolom, kwasom polifenolowym), np.: kwiat rumianku, korzeń arcydzięgla, ziele bylicy piołunu, pietruszka, kminek. Zdarza się, że niestrawność wynika ze stresu i stanu napięcia. Dlatego warto wtedy sięgnąć po obniżające poziom pobudzenia mieszanki ziół. Nie wolno też zapominać o aktywności fizycznej, nawet krótki spacer po posiłku może przynieść zbawienne efekty, zwłaszcza gdy popijemy go gorącym naparem z ziół.
Refluks/zgaga
Refluks jest przykrą dolegliwością, która wiąże się ze zgagą. Treść żołądkowa wraz z sokiem żołądkowym cofa się do przełyku, co skutkuje bólem, pieczeniem a czasem zapaleniem błony śluzowej przełyku.
W przypadku takich dolegliwości o łagodnym nasileniu skuteczne będzie łączenie ziół łagodzących stany zapalne ze wspomagającymi trawienie oraz ze śluzotwórczymi: berberys, nasiona kozieradki, bylica pospolita, rumianek i prawoślaz.
Wzdęcia
Najczęściej są skutkiem złej diety, a także jedzenia w tzw. biegu, zbyt szybko, zbyt dużo. Na ogół nieszkodliwe, ale mogą być objawem groźnych chorób układu trawiennego, więc nie należy ich lekceważyć, zawsze warto ustalić ich przyczynę.
Na wzdęcia czyli nagromadzone gazy w żołądku i jelitach, szczególnie polecane są rośliny wiatropędne. Poprzez swoje właściwości rozkurczowe usprawniają one ujście gazów, a także na skutek zawartości olejków, które wspomagają perystaltykę jelit, część z nich działa wyciszająco na organizm, a także przeciwdziała nadmiernej fermentacji w jelitach: anyżek, anyż gwiazdkowy, ziele bylicy bożego drzewka, kmin, kardamon, rumianek i szałwia.
Zatrucie pokarmowe
Spowodowane jest zjedzeniem czegoś nieświeżego, skażonego bakteriami lub związkami toksycznymi. Często wiąże się z ostrymi objawami bólowymi, wymiotami, biegunką i ogólnym osłabieniem organizmu. Przy ostrym zatruciu należy bezzwłocznie zasięgnąć opinii lekarza.
Przy łagodnym zatruciu, ograniczającym się tylko do np. wymiotów lub biegunki, godne polecenia są zioła lub ich mieszanki polecane w przypadku niestrawności. W przypadku biegunki warto zwrócić uwagę m.in. na owoc borówki czernicy, czyli popularnej czarnej jagody, która działa wspomagająco.
Preparaty roślinne mają szerokie zastosowanie w leczeniu dolegliwości układu trawiennego, a także w zapobieganiu im, wykazują przy tym wysoką skuteczność, znaną od wieków. Używajmy ziół do przyprawienia przygotowywanych potraw – nie tylko usprawniają one trawienie i przyswajanie, ale równocześnie poprawiają smak i wydobywają ciekawy aromat potraw. Warto korzystać z ich bogactwa i mocy.